XUYÊN TÂM LIÊN LIỆU CÓ PHẢI THẦN DƯỢC???

Không hiểu sao cả tuần nay nhiều thông tin về vị thuốc Xuyên tâm liên, gây bão dư luận, xem như 1 loại “thần dược” để điều trị dịch bệnh COVID – 19, virus SARS-Cov 2. ????Phác đồ của Bộ y tế về cách dùng vị thuốc Xuyên tâm liên ở từng thời kỳ ủ bệnh, thời kỳ khởi phát, thời kỳ toàn phát và thời kỳ hồi phục như thế nào?

Nên dùng độc vị Xuyên tâm liên hay dùng phối hợp với các vị thuốc khác? Nên kết hợp với y học hiện đại ở thời kỳ toàn phát, khi chỉ có một số trở nặng sốt cao, suy hô hấp, trụy tim mạch hay không? Liệu rằng vị thuốc này có giải quyết được gì ở lúc nguy hiểm? Hay ở giai đoạn toàn phát, hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm nghiêm trọng, các bệnh nền, các vi khuẩn, vi nấm, vi trùng, siêu vi khác… có ở trong cơ thể được dịp vùng lên có thể gây bội nhiễm thì vị thuốc Xuyên tâm liên sẽ giải quyết được vấn đề gì?

1. THẢO DƯỢC XUYÊN TÂM LIÊN

Xuyên tâm liên còn có tên gọi khác gọi là Cây công cộng hay khổ đởm thảo, nhất kiến hỷ, trong Đông y gọi là Xuyên tâm liên. Đây là loại cây nhỏ sống 1 – 2 năm, mọc thẳng đứng, cây có thể cao đến 1m. Thân vuông, phân nhánh nhiều, các cành mọc theo 4 hướng. Lá mọc đối, có cuống ngắn, phiến lá hình trứng. Hoa nhỏ, màu trắng có điểm hồng, mọc thành chùm ở nách lá hay ở ngọn cành, quả nang dài. Hạt có hình trụ, thuôn dài, màu nâu nhạt. Bộ phận dùng làm thuốc là phần trên mặt đất của cây thu hái vào đầu thu khi cây bắt đầu ra hoa, cắt thành từng đoạn, phơi hoặc sấy.

Theo Y học cổ truyền, Xuyên tâm liên có vị đắng, tính hàn, quy kinh Tâm, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết, tiêu thũng chỉ thống. Vậy nên, dược liệu này được dùng trị cảm sốt, cúm, trị ho, viêm họng, viêm phổi, sưng amidan, viêm đường tiết niệu, viêm âm đạo, khí hư, đau bụng kinh, viêm nhiễm đường ruột, tăng huyết áp, đau nhức cơ thể, tê thấp, mụn nhọt…

Vị thuốc Xuyên tâm liên đã từng được coi như “thần dược” của thời bao cấp ở nước ta. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn sau ngày giải phóng, ngành y tế thời đó cũng như các ngành khác đã phải đối mặt với tình trạng thiếu thốn đủ thứ. Vì vậy, Xuyên tâm liên được dùng để điều trị nhiều loại bệnh phổ biến khác nhau.

Theo thời gian cùng với sự phát triển của các loại thuốc tân dược, nhất là các loại kháng sinh thế hệ mới, cái tên Xuyên tâm liên dần bị lãng quên. Tuy nhiên, với xu thế sử dụng dược liệu ngày càng phổ biến, các vị thuốc nam đang lấy lại được giá trị của mình, trong đó dược liệu này đã được nghiên cứu nhiều hơn về thành phần hóa học, tác dụng dược lý.

2. MỘT SỐ BÀI THUỐC SỬ DỤNG XUYÊN TÂM LIÊN

2.1 Chữa ho do lạnh

Xuyên tâm liên 12g, địa cốt bì 10g, tang bạch bì 10g, cam thảo 8g. Tất cả các vị này cho vào ấm đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống lúc còn ấm. Dùng liền 5 ngày.

2.2 Chữa cảm mạo, đau đầu

Xuyên tâm liên 45g tán thành bột mịn; ngày uống 3 lần, mỗi lần 2g bột thuốc, chiêu thuốc bằng nước ấm. Dùng liền 5 ngày. Sau đó ăn cháo nóng.

2.3 Hỗ trợ điều trị viêm amidan

Xuyên tâm liên, huyền sâm, mạch môn, kim ngân hoa mỗi vị 12g. Tất cả các vị này cho vào ấm đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống lúc còn ấm. Dùng liền 9 ngày.

2.4 Lở ngứa, rôm sảy, mụn nhọt

Lá xuyên tâm liên 1 nắm giã nát với rượu, dùng để xoa, đắp tại chỗ. Kết hợp cho uống thuốc sắc: Kim ngân hoa, sài đất, bèo cái, lá trắc bá, lá tre, mỗi thứ một nắm nhỏ, sắc đặc uống ngày một thang, chia 2 – 3 lần. Dùng đến khi khỏi.

2.5 Chữa tiểu tiện nhỏ giọt, nước tiểu vàng do nhiệt lâm

Lấy 15 lá xuyên tâm liên tươi, rửa sạch, để ráo giã nát, thêm chút mật ong, hãm nước sôi uống trong ngày. Dùng liền 5 ngày.

2.6 Hỗ trợ chữa viêm phế quản

Xuyên tâm liên, huyền sâm, mạch môn mỗi thứ 12g; vỏ quýt lâu năm, cam thảo mỗi thứ 4g. Sắc đặc uống mỗi ngày một thang, chia 2 – 3 lần uống trong ngày. Dùng 9 ngày.

3. LÝ DO XUYÊN TÂM LIÊN TRỞ NÊN HOT HIT

3.1 Nghiên cứu mới nhất tại Ấn Độ

Tại Ấn Độ, kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Trường Cao đẳng dược JSS (2020) cho thấy, các thành phần hóa học của Xuyên tâm liên (andrographolide và dihydroxy dimethoxy flavone) có tác dụng chống lại COVID-19 bằng cách ức chế enzym protease chính của virus này trên thử nghiệm in silico.

Andrographolide (thuộc nhóm diterpenoid lactone) – hợp chất chiết xuất từ Xuyên tâm liên là một chất ức chế tiềm năng đối với protease chính của COVI-19 (Mpro). Nghiên cứu cho thấy, andrographolide có tác dụng kết nối phân tử, phân tích mục tiêu, dự đoán độc tính và dược động học. 

Andrographolide đã được gắn thành công vào vị trí liên kết của COVI-19 Mpro (với điểm gắn kết là -3.094357 [A1] kcal/mol). Các phương pháp tính toán cũng dự đoán phân tử này có độ hòa tan tốt, đặc tính dược lực học và độ chính xác mục tiêu. Phân tử này cũng tuân theo quy tắc Lipinski, khiến nó trở thành một hợp chất đầy hứa hẹn, có tiềm năng sử dụng chống lại COVI-19.

Tăng cường miễn dịch là chiến lược toàn cầu để chống lại đại dịch COVID-19. Xuyên tâm liên trước đây được sử dụng rộng rãi để điều trị đau họng, cảm cúm và nhiễm trùng đường hô hấp… đã được các nhà khoa học tại Đại học Jadavpur, Ấn Độ (2020) nghiên cứu nhằm mục tiêu chống COVID-19 và các con đường lây lan của nó. 

Kết quả của nghiên cứu này cũng cho thấy, sự hợp lực giữa andrographolide và một số hợp chất khác của Xuyên tâm liên được coi là chất chống viêm an toàn và hiệu quả cao, có tác dụng đối với nhiễm trùng đường hô hấp trên, có thể làm giảm đáng kể việc sản xuất cytokine và các yếu tố gây viêm nhiễm trong virus.

3.2 Nghiên cứu mới nhất tại Indonesia

Nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Airlangga (Indonesia) năm 2020 cho thấy, Xuyên tâm liên có tiềm năng là chất ức chế protease chính 6LU7 COVID-19. Tuy nhiên, phát hiện này cần được kiểm chứng thêm.

3.3 Nghiên cứu mới nhất tại Trung Quốc

Trong quá trình đẩy lùi đại dịch COVID-19 đã thực hiện chương trình khuyên dùng xiyanping tiêm để điều trị lâm sàng COVID-19. Xiyanping là một chế phẩm chống viêm, kháng virus được phát triển và cấp phép sử dụng ở Trung Quốc. Đây là một sản phẩm tiêm bán tổng hợp có nguồn gốc từ thành phần hoạt tính của cây Xuyên tâm liên gồm 9-dehydro-17-hydro-andrographolide và natri 9-dehydro-17-hydro-andrographolide-19-yl sulfate. Bài báo của nhóm tác giả thuộc Tasly Pharmaceutical Group Co. 

Thiên Tân, Trung Quốc (2020) đã tóm tắt tác dụng dược lý và ứng dụng lâm sàng của andrographolide Xuyên tâm liên. Đồng thời khẳng định các công năng thanh nhiệt và giải độc, kháng sinh và chống viêm, có tác dụng điều trị rất rõ ràng đối với các bệnh hô hấp bao gồm viêm phổi, viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn, virus dựa trên một số lượng lớn dữ liệu lâm sàng đã được tích lũy. 

Ngoài ra, Andrographolide cũng được chứng minh có tác dụng kháng virus, tiềm năng trong việc điều trị COVID-19 và có thể làm giảm mức độ viêm ở bệnh nhân, cải thiện các triệu chứng hô hấp, ức chế virus và cải thiện khả năng miễn dịch của cơ thể… với tính an toàn cao.

3.4 Nghiên cứu mới nhất tại Thái Lan

Tại Thái Lan, tác dụng chống COVID-19 của Xuyên tâm liên đã được khẳng định hơn khi cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đã được Viện Nghiên cứu y học cổ truyền Thái Lan (2020) tiến hành trên những bệnh nhân đã biểu hiện triệu chứng nhiễm COVID-19 nhẹ như đau họng, nhức đầu, ho hay sổ mũi. 

Người bệnh được cho uống 180mg Xuyên tâm liên/ngày, chia đều làm 3 lần vào lúc 6 giờ sáng, 2 giờ chiều và 10 giờ tối, uống trong 5 ngày liên tục. Cuộc thử nghiệm cho kết quả khả quan, trong vòng 3 ngày kể từ khi sử dụng Xuyên tâm liên tình trạng sức khỏe của các tình nguyện viên mắc COVID-19 đều được cải thiện.

Các kết quả trên cho thấy, Xuyên tâm liên là vị thuốc tiềm năng trong việc phòng chống COVID-19. Bên cạnh đó, còn nhiều dược liệu khác cũng có tác dụng tốt được đánh giá như Diệp hạ châu, Kim ngân hoa, Thanh hao hoa vàng, Hoắc hương, Nghệ, Gừng, Cam thảo, Sâm Ấn Độ…

4. NÊN DÙNG LOẠI XUYÊN TÂM LIÊN NÀO?

Do tình hình diễn biến dịch bệnh phức tạp, số lượng ca nhiễm tăng cao ở HCM và các tỉnh phía Nam. Mới đây Bộ y tế khuyến khích cho các bệnh nhân F0 tự cách ly và điều trị tại nhà. 

Thời điểm hiện tại, chúng ta chưa có thuốc đặc trị, dẫn đến mỗi người dân phải tự tìm các giải pháp nâng cao sức đề kháng, bổ sung Vitamin và khoáng chất. Người dân hoang mang tự tìm hiểu các thông tin trên mạng về việc phòng và điều trị cũng là dễ hiểu.

Thêm vào đó là việc giãn cách không tụ tập dẫn đến chợ sỉ ở HCM ngừng hoạt động, trong khi nhu cầu về thuốc men lại tăng cao. Các hoạt động mua bán diễn ra Online cùng với đó là Xuyên tâm liên trở thành một mặt hàng HOT. Giá cả của dược liệu này từ thô cho đến thành phẩm đều tăng giá từng giờ.

Đặc biệt, chúng ta cần phải lưu ý hơn trong việc sử dụng đơn độc Xuyên tâm liên vì được liệu này Theo y học cổ truyền là một vị thuốc lạnh, sử dụng dài ngày có thể gây buồn nôn, tiêu chảy; người tỳ vị hư hàn không nên dùng. Do đó mọi người nên tìm và mua các sản phẩm Xuyên tâm liên đã qua quá trình bào chế thành phẩm.

Xem thêm:

Viên Nano xuyên tâm liên hành đen – Thông khí, giảm ho, tiêu đờm

Bách địa khang – Giảm ho, đau đầu, hắt hơi, sổ mũi

Dịch bệnh COVID 19 đang diễn biến vô cùng phức tạp, giải pháp tốt nhất ngay lúc này vẫn là chủ động nâng cao sức đề kháng, ăn uống đầy đủ, bổ sung các loại Vitamin và khoáng chất, thể dục thể thao. Và cuối cùng, hãy tuân thủ quy định giãn cách, thực hiện tốt khuyến cáo 5K để phòng, chống dịch COVID 19 cho cả bản thân, gia đình và toàn xã hội!!!

(Theo Lương y Nguyễn Mạnh Cường)